Bαρόμετρο
To πρώτο θέμα του μηνός είναι βέβαια πάλι τα τεκμήρια, όχι
μόνο τα γνωστά μέχρι τώρα, αλλά και τα καινούρια. Το Βαρόμετρο
έχει πολλές φορές αναφέρει στο παρελθόν, ότι τα τεκμήρια δεν
είναι κακός θεσμός όταν λείπει η αναγκαία οργανωτική υποδομή
για τη φορολογία και όταν τα κριτήρια του τεκμηρίου είναι
αντικειμενικά. Δεν μπορεί ένας κοινός Έλληνας να ζει
ξοδεύοντας 100, δηλώνοντας μόνο 5 ή 10, που είναι μια
_συνηθισμένη_ αναλογία. Όπως πάντα όμως στην Ελλάδα όταν
βρούμε κάτι που μας πάει, το παρακάνουμε και μέσα στη βιασύνη
να κουνήσουμε τα λιμνάζοντα επί δεκαετίες νερά της
φοροδιαφυγής, σκοντάφτουμε και θα κινδυνεύσουμε να πνιγούμε.
Το αυτοκίνητο χρησιμοποιείται στην Ελλάδα σαν τεκμήριο
διαβίωσης εδώ και αρκετά χρόνια. Τώρα προστίθεται και επίσημα
στο τεκμήριο αυτό η αξία αγοράς του αυτοκινήτου, οι τυχόν
δόσεις αν η αγορά δεν είναι τοις μετρητοίς, οι δαπάνες για
άλλες αγορές αντικειμένων αξίας από 1 εκατομμύριο και πάνω
καθώς και το σύνολο της αξίας που δαπανήθηκε μέσω της χρήσης
πιστωτικών καρτών, για να πιάνονται έτσι και οι δαπάνες για
μικρότερης αξίας αντικείμενα. Τεκμήριο δηλαδή στην ουσία για
όλες τις δαπάνες. Απ_ ό,τι καταλαβαίνω, ακόμη και οι δαπάνες
για ιδωτική εκπαίδευση θα _τεκμηριωθούν_.
Ένα απλό παράδειγμα για το πώς λειτουργεί αυτός ο θεσμός: Ένας
Έλληνας αγοράζει ένα αυτοκίνητο 1600 κ.εκ. Το τεκμήριο
ιδιοκτησίας για τον κυβισμό αυτόν είναι 2.550.000 δρχ. Το
αυτοκίνητο έκανε 5.000.000 δρχ. Αν το πλήρωσε τοις μετρητοίς,
τότε το τεκμήριο επί του οποίου θα φορολογηθεί (την 1η χρονιά)
είναι 7.550.000 δρχ. (προστίθενται και τα δύο). Αν το πληρώνει
με δόσεις, τότε προστίθεται στο τεκμήριο χρήσης και οι αξίες
των δόσεων του έτους και οι ανάλογοι τόκοι. Αυτά χωρίς να
υπολογισθεί αν ο ίδιος Έλληνας πολίτης ξόδεψε ακόμα 2 ή 3
εκατομ. δρχ. χρησιμοποιώντας την πιστωτική του κάρτα ή αν έχει
δόσεις από την αγορά άλλου _ακριβού_ αντικειμένου τα
προηγούμενα χρόνια. Μπορεί δηλαδή το τεκμήριό του να φτάσει
και τα 10 ή και τα 12 εκατομ. δραχμές. Αν ο Έλληνας αυτός
δηλώνει εισοδήματα σε αυτά τα επίπεδα, τότε δεν υπάρχει κανένα
πρόβλημα. Αν όμως δεν τα δηλώνει, υπάρχει πρόβλημα διότι τα
έξοδα που έκανε προέρχονται, προφανώς, είτε από παραοικονομικά
έσοδα είτε από δηλωμένα έσοδα προηγουμένων χρήσεων ή και από
τα δύο. Πάντως η λογική του _τεκμηρίου δαπανών διαβίωσης_ δεν
είναι λανθασμένη (τουλάχιστον για την Ελλάδα), διότι απλά η
λογική του είναι ότι δεν μπορείς να ξοδεύεις περισσότερα απ_
όσα δηλώνεις ότι κερδίζεις.
Το ότι μερικοί βουλευτές της συμπολίτευσης κάνουν κριτική επί
της κυβερνητικής πολιτικής των τεκμηρίων, αποδεικνύει ότι οι
περισσότεροι (όλων των κομμάτων) σπάνια πάνε για νομοθετική
εργασία στη Βουλή και τις περισσότερες φορές ούτε καν ξέρουν
περί των νόμων που ενδεχομένως τυχαίνει να ψηφίζουν! Λυπηρό το
φαινόμενο αυτό ανευθυνότητας στη Βουλή των Ελλήνων. Δεν ξέρω
αν ισχύει για τους βουλευτές τεκμήριο διαβίωσης για τα δίλιτρα
αυτοκίνητα που οι περισσότεροι έχουν. Αν πάντως δεν ισχύει και
τεθεί τέτοιο θέμα, θα δείτε που ξαφνικά θα είναι όλοι παρόντες
στη Βουλή για να υπερασπισθούν τα δικά τους προσωπικά, κοινά
συμφέροντα. Κομματικές διαφορές σε αυτά τα θέματα δεν
υπάρχουν.
Πάμε τώρα στο δεύτερο μέρος της ανάλυσης της πολιτικής των
τεκμηρίων. Γιατί την κάνει η κυβέρνηση; Για να πατάξει την
ανθούσα επί χρόνια φοροδιαφυγή ή διότι ελπίζει να αυξήσει έτσι
τα έσοδά της. Μάλλον το δεύτερο, θα έλεγα, έχει προτεραιότητα
και εκεί είναι που κινδυνεύει να _πνιγεί_ η όλη προσπάθεια και
θα εξηγήσω γιατί: τα έσοδα του δημοσίου δεν είναι, εδώ και
πολλά χρόνια, υγειώς κατανεμημένα. Ποσοστό μεταξύ 70% και 80%
του συνόλου προέρχεται από άμεσους φόρους, δηλαδή ΦΠΑ και
άλλους φόρους επί της κατανάλωσης προϊόντων (τσιγάρα, καύσιμα,
ποτά, αυτοκίνητα και όλα τα καταναλωτικά προϊόντα). Μόνο το
20% ως 30% των εσόδων του Δημοσίου προέρχονταν από τους
λεγόμενους έμμεσους φόρους, δηλαδή τη φορολογία των
επιχειρήσεων και των προσώπων.
Τα τεκμήρια απευθύνονται προς τη φορολογία προσώπων όπου
γίνεται και το μεγαλύτερο μέρος της φοροδιαφυγής. Θεωρητικά
λοιπόν, αν οι εφορίες πιάσουν τους φοροδιαφεύγοντες, θα
αυξηθούν και τα έσοδα του Δημοσίου. Έλα όμως που όλη η λογική
των τεκμηρίων εξαρτάται, τουλάχιστον έμμεσα, από την
κατανάλωση, με μοναδική εξαίρεση την ιδιοκτησία αυτοκινήτου.
Αν σταματήσει η κατανάλωση, τα τεκμήρια δεν χρησιμεύουν σε
τίποτα και το Δημόσιο δεν θα αυξήσει τα έσοδά του από αυτή την
πηγή. Αντίθετα, θα χάσει έσοδα από τους άμεσους φόρους, επειδή
η πολιτική του θα έχει προκαλέσει σημαντική μείωση της
κατανάλωσης.
Αποτέλεσμα: H φοροδιαφυγή θα παρουσιάσει μείωση από την
πολιτική των τεκμηρίων, όχι επειδή δεν θα υπάρχει, αλλά διότι
θα μειωθούν οι καταναλωτικές δαπάνες του Έλληνα πολίτη. Αυτό
άραγε θέλει το Δημόσιο; Δεν νομίζω.
Το πρόβλημα λοιπόν δεν θα λυθεί με τα τεκμήρια δαπανών, αφού
τα έσοδα του Δημοσίου είναι πολύ πιθανό να παρουσιάσουν κάμψη.
Έτσι, ο φαύλος κύλος συνεχίζεται και το Δημόσιο θα αναγκασθεί
να βρει και άλλες _πηγές_ εσόδων για να μαζέψει χρήματα που
χρειάζεται για να πληρώνει τα υπέρογκα έξοδά του. Και ξέρετε
ποιες θα είναι αυτές οι _πηγές_; Θα είναι από τα έξοδα που δεν
μπορεί να περιορίσει εύκολα ο Έλληνας πολίτης, όπως το
ηλεκτρικό, το τηλέφωνο, τα καύσιμα και το νερό. Αναμείνατε
λοιπόν στο ακουστικό σας.
Τέλος, το πιο ειρωνικό είναι ότι το Δημόσιο δεν δίνει κανένα
καλό παράδειγμα προς μίμηση. Αφού εκείνο ξοδεύει περισσότερα
απ_ όσα κερδίζει, πώς περιμένει από τον πολίτη του να κάνει το
αντίθετο; Ό,τι κάνει το Δημόσιο, κάνει και ο πολίτης. Κανονικά
λοιπόν και το Δημόσιο θα έπρεπε να χρεωθεί με τεκμήριο
_υπερπολυτελούς διαβίωσης_ (σ.σ. στις εφημερίδες διαβάσαμε για
υπέρογκους λογαριασμούς τηλεφώνου στις δημόσιες υπηρεσίες
επειδή οι υπάλληλοι πέρνουν υπεραστικά_ ροζ τηλέφωνα! Με
τέτοιο μπάχαλο ποιος πολίτης θα δεχτεί να υποστεί τις θυσίες
που του ζητούν οι υπουργοί Οικονομικών;)
To δεύτερο θέμα του μηνός είναι αυτό του συστήματος
_επιλεκτικής διανομής_ για τα αυτοκίνητα στις χώρες της EOK.
Επιλεκτική διανομή, για όσους δεν το γνωρίζουν σημαίνει ότι οι
κατασκευαστές αυτοκινήτων έχουν, κατ_ εξαίρεση έναντι άλλων
προϊόντων, το δικαίωμα να επιλέγουν αυτούς που θα διανέμουν
(αντιπροσωπεύουν) τα προϊόντα τους. H αιτιολογία είναι ότι το
αυτοκίνητο έχει ανάγκη τεχνικής υποστήριξης και μετά την
πώληση, πράγμα όχι τόσο απαραίτητο για τα περισσότερα άλλα
προϊόντα.
Τον Ιούλιο του _95 τελούν υπό αναθεώρηση οι ισχύοντες
κανονισμοί για την _επιλεκτική διανομή_ και οι νέοι που θα
θεσπισθούν τελικά υπολογίζεται ότι θα ισχύσουν για τα επόμενα
δέκα χρόνια. Εδώ είναι η μεγάλη διαμάχη μεταξύ των
κατασκευαστών και του Ευρωπαϊκού Σωματείου Καταναλωτών (BEUC).
Οι πρώτοι θέλουν τους κανονισμούς όσο το δυνατόν αναλλοίωτους,
ενώ η BEUC θέλει την κατάργηση της επιλεκτικής διανομής,
πιστεύοντας ότι αυτή θα καταλήξει υπέρ των καταναλωτών,
τουλάχιστον στο επίπεδο των τιμών. Από τη θέση αυτή της BEUC
βγαίνουν και τα άρθρα που διαβάζει κανείς στον Τύπο, ότι από
το _95 θα πωλούνται, δήθεν, τα αυτοκίνητα πιο φθηνά από τα_
σούπερ μάρκετ. Στη μέση της διαμάχης είναι η Κομισιόν που
θέλει ένα μόνο βασικό πράγμα: την ομοιομορφία της τιμολογιακής
πολιτικής, προ φόρων, των κατασκευαστών μεταξύ των χωρών της
Ένωσης, πράγμα που δεν υπάρχει σήμερα. Στην Αγγλία π.χ. και
στην Ιταλία οι τιμές προ φόρων είναι οι πιο υψηλές της
Ευρώπης. Αντίθετα, στη Δανία και την Ελλάδα είναι οι
χαμηλότερες, πάντα προ φόρων. Έτσι, η Κομισιόν χρησιμοποιεί ως
απειλή την κατάργηση της επιλεκτικής διανομής, για να πετύχει
από τους κατασκευαστές την ομοιομορφία των τιμών τους.
H πρόβλεψη του _Βαρόμετρου_ πάνω στο θέμα της επιλεκτικής
διανομής είναι ότι ο θεσμός θα παραμείνει με ορισμένες
τροποποιήσεις, που λίγο θα επηρεάσουν τον τρόπο με τον οποίο
λειτουργεί η ελληνική αγορά. Εκείνο που έχει πολύ σημασία για
τη χώρα μας είναι το θέμα της ομοιομορφίας της τιμολογιακής
πολιτικής των κατασκευαστών που επιδιώκει η Κομισιόν, αλλά και
η BEUC. Οι _ομοιόμορφες τιμές_ της EOK σημαίνουν ότι οι
σημερινές χαμηλές _ελληνικές_ θα πλησιάσουν πιο κοντά στο μέσο
όρο της EE, που είναι 17 μονάδες πιο ψηλές από τις τιμές με
τις οποίες τιμολογούν σήμερα οι κατασκευαστές. Αυτό σημαίνει
ότι οι τιμές λιανικής στην Ελλάδα θα ανέβουν σημαντικά μέσα
στον επόμενο χρόνο, και τούτο είναι πιθανό να περιορίσει ακόμα
περισσότερο το μέγεθος της αγοράς.
Μια και το ΥΠ.ΟΙΚ. καταρτίζει τον προϋπολογισμό του _95, μην
κάνει πάλι το περσινό λάθος και υπολογίζει μεγαλύτερα έσοδα
από τη φορολογία του αυτοκινήτου για τον επόμενο χρόνο.
Λιγότερα θα είναι και τα αυτοκίνητα σαν απόλυτος αριθμός και
τα έσοδα του Δημοσίου, διότι ο Έλληνας, εκτός από λιγότερα
αυτοκίνητα, θα αγοράζει και μικρότερα και με λιγότερο
εξοπλισμό. Σφίξτε τα ζωνάρια των εξόδων σας, κύριοι του
ΥΠ.ΟΙΚ. O Έλληνας του _95, επηρεαζόμενος από την πολιτική των
τεκμηρίων, δεν θα καταναλώσει τον επόμενο χρόνο αυτά τα οποία
προϋπολογίζετε._Π.Λ.
λεζάντες για τα 2 διαγράμματα
Στις λιανικές τιμές προ φόρων, η Ελλάδα βρίσκεται στην πιο
χαμηλή θέση μετά τη Δανία. Θεωρητικά λοιπόν, θα μπορούσε η
χώρα μας να είναι η αγορά για _tax free cars_ για όλη την
Ευρώπη. Μας εμποδίζουν βέβαια οι γραφειοκρατικές μας
διαδικασίες καθώς και οι ίδιοι οι κατασκευαστές που θα
αντιδρούσαν σε μια τέτοια περίπτωση. Στην περίπτωση που οι
τιμές στην Ευρώπη βαδίσουν προς εξομοίωση, είναι φυσικό το
σημερινό επίπεδο της τιμής προ φόρων στην Ελλάδα των 112
μονάδων, να πλησιάσει πιo κοντά στον μέσο όρο της Κοινότητας
που είναι στις 129 μονάδες, 15% δηδαδή παραπάνω.
Αντίθετα, όταν προστεθούν οι εσωτερικοί φόροι και ο ΦΠΑ της
κάθε χώρας, οι ελληνικές λιανικές τιμές καταντούν οι ψηλότερες
της EOK και αυτά στη χώρα με το μικρότερο κατά κεφαλήν
εισόδημα! H Δανία που βρίσκεται μερικούς _πόντους_ πάνω από
την Ελλάδα όσον αφορά τις λιανικές τιμές με φόρους, έχει όμως
το ψηλότερο κατά κεφαλήν εισόδημα της EOK, που είναι περίπου
2,5 φορές το αντίστοιχο ελληνικό.